جایزه‌های جهانی برای اثری که توالت‌های عمومی را به صحنه تئاتر بدل کرد!

مهدی صالحی 

لبخند سبز - «مَثلِث» اثری اقتباسی از سه نمایشنامه کلاسیک شکسپیر (هملت مکبث اتللو) است که با طنز سیاه و فرم عروسکی مینیمال داستانی نو دربارهٔ توطئه‌های قدرت در یک پاساژ تجاری روایت می‌کند. شخصیت اصلی «مَثلِث» (استیکر توالت عمومی) با تحریک همسرش (لیدی مثلث) پادشاه را به قتل می‌رساند تا انتقام مرگ پدرش را بگیرد. این اثر با تبدیل جهان شکسپیر به فضایی آبستراکت و طنز پارودی هوشمندانه‌ای از تراژدی‌های شکسپیر خلق کرده است.

 ۲. نوآوری در کارگردانی و طراحی عروسک  

قیس یساقی با استفاده از سه دایره و یک مثلث به‌جای عروسک‌های مرسوم انقلابی در نمایش عروسکی ایجاد کرده است، 

 فرم مینیمال، عروسک‌های انتزاعی با حرکت‌های ساده مفاهیم پیچیدهٔ قدرت خیانت و جنون را انتقال می‌دهند. یساقی معتقد است، «یک جسم کوچک مینیمال می‌تواند حرف‌های بزرگ بزند».

 فضاسازی نمادین، تبدیل پاساژ به «قلمرو امپراتوری» و توالت‌ها به صحنهٔ توطئه نقدی طنزآمیز به سیستم‌های اقتدارگراست.

 نورپردازی تعاملی، نور توسط عروسک‌گردان‌ها و در لحظه کنترل می‌شود تا ریتم سریع نمایش حفظ شود هرچند این امر گاه تمرکز مخاطب را مختل می‌کند.

 ۳. تحلیل طنز و وفاداری به شکسپیر 

نمایش با حفظ هستهٔ تراژیک آثار شکسپیر آن را به کمدی سیاه تبدیل می‌کند، 

 پارودی موقعیت، استفاده از لهجهٔ خاص برای پادشاه و صحنه‌های خونریزی با ابزار کمیک (مثل دستمال‌های خونآلود) طنز گزندهٔ اثر را تقویت می‌کند.

 نقد قدرت، تشبیه پادشاهکشی به رقابت‌های پیش‌پاافتاده در یک پاساژ استعاره‌ای از بی‌معنایی جنگ‌های سیاسی معاصر است.

 ضعف در عمق‌بندی، برخی شوخی‌ها (مثل نامگذاری «مَثلِث» بر وزن «مکبث») به سطحی‌گری می‌گرایند و از پیچیدگی طنز شکسپیری فاصله می‌گیرند.

 ۴. عملکرد بازیگرانعروسک‌گردانان و عناصر فنی 

 جان‌بخشی به اشیا، عروسک‌گردانان با حرکات ظریف دایره‌ها را به شخصیت‌هایی باورپذیر تبدیل می‌کنند. این مهارت در صحنه‌های سکوت (مثل اندوه مَثلِث پس از قتل) به اوج می‌رسد.

 موسیقی و ریتم، موسیقی زنده با سازهای نیانبان فضای فانتزی اثر را تکمیل می‌کند اما گاه دیالوگ‌ها را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد.

 طراحی صحنه، استفاده از فضای خالی و نمادها (مثل پلکان مرکزی) هوشمندانه است اما نورپردازی در سکانس‌های دراماتیک فاقد ظرافت گزارش شده است.

 ۵. تأثیر اجتماعی و جایگاه جشنواره‌ای 

 احیای ادبیات کلاسیک، نمایش با معرفی شکسپیر به زبان طنز به نسل جوان گامی نو در تئاتر اقتباسی ایران محسوب می‌شود.

 موفقیت‌های بین‌المللی، کسب جایزهٔ بهترین اثر اقتباسی در جشنوارهٔ پاپتلند قزاقستان و دریافت جوایز متعدد در جشنوارهٔ عروسکی تهران (از جمله بهترین کارگردانی و عروسک‌گردانی).

 چالش‌های تولید، یساقی اشاره می‌کند که اجرای تئاتر عروسکی در مشهد با «مهجوریت» و «امکانات محدود» مواجه است اما استقبال مخاطبان (۱۸۴۷تماشاگر در ۲۱سانس) امید به تداوم چنین تجربه‌هایی را زنده نگه داشته است.

 جمع‌بندی، پارودی‌ای که نفس شکسپیر را می‌خنداند! 

«مَثلِث» با امتیاز ۴/۵از ۵اثری جسورانه و خلاقانه است که با بهره‌گیری از سادگی فرم عمیق‌ترین مفاهیم انسانی را بازخوانی می‌کند. نقاط قوت آن شامل اقتباس هوشمندانه طراحی عروسک انقلابی و طنز چندلایه است اما نورپردازی نامتعادل و عمق‌نداشتن برخی طنزها از کاستی‌های آن به‌شمار می‌رود. این نمایش نه فقط یک سرگرمی بلکه پرسشی دربارهٔ ذات قدرت است، «آیا توطئه برای سلطنتِ توالت‌های یک پاساژ از جنایت‌های مکبث کم‌تر تراژیک است؟».