تحلیل افسانه ببر؛ وقتی تئاتر از قدرت تخیل مخاطب سخن می‌گوید

مهدی صالحی

لبخند سبز - نمایش «افسانه ببر» به کارگردانی و بازی صدرالدین زاهد، اثری است که مرزهای واقعیت و تخیل را در تئاتر به زیبایی محو می‌کند. این اثر که بر اساس نمایشنامه‌ای از داریو فو، نویسنده برنده نوبل ایتالیایی خلق شده، روایتگر ملودرام انسانی و جانوری است که در میانه جنگ و طبیعت رخ می‌دهد. زاهد با انتخاب هوشمندانه این متن و سپس پرداخت خلاقانه آن، نه تنها وفاداری به اثر اصلی را حفظ کرده، بلکه امضای هنری خود را نیز بر آن کوبیده است.

صحنه تقریباً خالی و مینیمالیست نمایش، به سرعت مخاطب را به دنیایی از تصاویر ذهنی می‌برد. جایی که یک سرباز زخمی و یک ماده ببر با توله‌اش، شخصیت‌های اصلی ماجرا هستند. بزرگترین موفقیت زاهد در این است که بدون استفاده از هیچ عنصر فیزیکی برای نمایش ببر، تنها با بهره‌گیری از قدرت بازیگری، صدا و حرکت، کاملاً موجودی زنده و باورپذیر را در ذهن تماشاگر خلق می‌کند. اینجاست که تئاتر به سرچشمه اصلی خود بازمی‌گردد؛ جایی که تخیل مخاطب، اصلی‌ترین بازیگر صحنه است.

صدرالدین زاهد در نقش سرباز، توانایی خود را در بیان سطوح مختلف عاطفی به نمایش می‌گذارد؛ از ترس اولیه و غریزی در مواجهه با حیوان درنده، تا کنجکاوی، نزدیکی تدریجی و در نهایت، ایجاد پیوندی عاطفی که به رابطه‌ای شبیه خانواده منجر می‌شود. این تحول رابطه، هسته مرکزی نمایش است و زاهد آن را با ظرافتی مثال‌زدنی هدایت می‌کند.

«افسانه ببر» در نهایت بیش از یک داستان ساده، افسانه‌ای است درباره طبیعت ذاتاً مهربان اما تحریک‌پذیر، درباره ترس‌های ناشناخته و درباره امکان همزیستی در غیرمنتظره‌ترین شرایط. این نمایش تلاش می‌کند که برای خلق یک اثر قدرتمند و به یادماندنی در تئاتر، نیاز به هزینه‌های گزاف یا صحنه‌پردازی‌های پیچیده نیست، بلکه با بازیگری متعهد، کارگردانی هوشمند و اعتماد به قوه تخیل تماشاگر، می‌توان دنیایی کامل آفرید. اجرای صدرالدین زاهد، یادآوری درخشان از قدرت بی‌پایان تئاتر متکی بر بازیگر است.