آیا مسجد کبود مزار شریف محل دفن امام علی (ع) است؟

مهدی صالحی

لبخند سبز - افغانستان جدای از جنگ، انفجار و درگیری ها، روی دیگری هم دارد که آن تمدن و آثار تاریخی با معماری بی نظیر است و از جمله آن ها، می‌توان به مسجد «کبود» در شهر مزار شریف اشاره کرد که یکی از آثار ارزشمند این کشور محسوب می‌شود. با این که گردشگر ان غیرمسلمان ها نمی‌تونند وارد این مسجد که از جاذبه های مذهبی افغانستان است، شوند اما می‌تواند از فضای سبز زیبایی که در اطراف مسجد هست لذت ببرند.

مسجد کبود مزارشریف بنا به اعتقاد برخی از مردم محل دفن حضرت علی (ع) است که دلیل نامگذاری شهر مزار شریف نیز به همین سبب است.

بنابر برخی روایات که به لحاظ تاریخی مورد تردید قرار دارند، پیکر امام علی(ع) به دستور امام صادق(ع)و توسط ابومسلم خراسانی از نجف به محل فعلی مقبره منسوب، منتقل شده است. ابومسلم افراد کارآزموده خود را فرستاد و آنها تابوت حاوی پیکر امام علی(ع) را پنهانی از نجف با شتر به مرو شاه‌جهان بردند و در محلی موسوم به کوه نور گذاشتند و از آنجا بعداً وارد بلخ کردند و در قریه خواجه خیران مخفیانه مدفون ساختند و لوحی نیز بر روی آن گذاشتند. بنا بر اعتقادات قالب مسلمانان مدفن حضرت علی (ع) در شهر نجف در کشور عراق است، چرا که نبش قبر و انتقال آن جایز نیست و ماجرای درخواست امام صادق (ع) برای انتقال پیکر با باورهای رسمی سازگار نیست.

این مکان بنا بر تاریخ، مزار شریف بارگاه امامزاده ای فقیه و شاعر است که در قرن پنجم قمری در بلخ می‌زیسته و اشتراکاتی با حضرت علی (ع) داشته است که سبب شده او را با ایشان اشتباه بگیرند. از جمله نام، کنیه و لقب او همانند آن حضرت بوده و نام پدرش نیز ابوطالب بوده است. در هر حال مردم مزار شریف و افغانستان به این مکان احترام ویژه ای قائل هستند و سالانه هزاران نفر برای زیارت به مسجد کبود می آیند.

این مسجد بارها بازسازی شده است و هر چند تاریخ ساخت آن مشخص نیست، برخی می‌گویند که برای نخستین بار این مسجد زمان «سلطان احمد» مورد بازسازی قرار گرفته است. این مسجد به دست «چنگیزخان» در سال ۱۲۲۰ میلادی در جنگی حوالی این منطقه تخریب شده است و «سلطان حسین میرزا» در قرن پانزدهم آن را بازسازی کرده است.

علت نامگذاری این مسجد به کبود، آبی بودن رنگ دیوارها و کاشی های صحن و ضریح آن است.

شعر جامی بر سر درب مسجد

بر روی دروازه جنوبی این مزار شعری از عبدالرحمن جامی شاعر قرن نهم هجری حک شده است که چنین است:

گویند که مرتضی علی در نجف است                    در بلخ بیا ببین چه بیت الشرف است

جامی نه عدن گوی و نه بین الجبلین                    خورشید یکی و نور او هر طرف است

در این مسجد، موزه ای وجود دارد که بخشی از مجموعه های آن مربوط به آثار باقی مانده از پیامبر اکرم (ص) است و از جمله‌ آنها ظرفی است که می‌گویند پیامبر اکرم (ص) در آن غذا می‌خوردند و کفشی است که می‌پوشیدند. در این موزه همچنین، کتابی است که پیامبر اکرم (ص) برای «مقوقس» که در تاریخ اسلام به عنوان یکی از حاکمان مصر به شمار می‌رفته، فرستاده است. همچنین، شمشیر «ابوبکر» نیز در این موزه قرار دارد و ظرف هایی سفالی که نام پیامبر اکرم (ص) روی آن نوشته شده و نسخه های خطی از آثار اسلامی در آن قرار دارد.