گالیا؛ پرسشی بزرگ با پاسخی کوچک؛ ذبح مقدس چیست؟

مهدی صالحی

لبخند سبز - فیلم «گالیا» اثری است که با جسارت به سراغ یکی از موضوعات کمتر پرداخته شده در سینمای ایران می‌رود؛ مسئله ذبح شرعی و مسائل دینی در ادیان دیگر. این فیلم که در چهل و دومین جشنواره فیلم کوتاه تهران به نمایش درآمد با روایتی روان و فنی قابل قبول داستانی را پیش می‌برد که اگرچه در نهایت نتوانسته به عمق لازم دست یابد اما تلاشش برای باز کردن باب گفت‌وگو درباره چنین موضوعاتی شایسته تقدیر است.

ایده اصلی فیلم که حول محور ذبح گوسفند قربانی توسط یک زن غیرمسلمان می‌چرخد از همان ابتدا نوید فیلمی متفاوت و جسورانه را می‌دهد. پرداختن به مسائل شرعی و دینی در چارچوبی فراتر از دین اسلام می‌توانست فرصتی باشد برای واکاوی مفاهیمی چون تقابل سنت و مدرنیته همزیستی ادیان و حدود و ثغور مسائل شرعی در جهان امروز. فیلم از نظر ریتم و تدوین در سطح مناسبی قرار دارد و تصویربرداری اگرچه معمولی اما قابل قبول است. طراحی صحنه و لباس به درستی انجام شده و شخصیت‌پردازی نیز باورپذیر است.

با این حال نقطه ضعف اصلی فیلم در همان جایی است که می‌توانست بزرگترین نقطه قوت آن باشد. فیلم با مطرح کردن پرسش مهمی درباره صحت یا عدم صحت عمل ذبح توسط یک غیرمسلمان بیننده را تا انتها با خود همراه می‌کند اما در نهایت از ارائه هرگونه پاسخ یا حتی واکاوی عمیق‌تر موضوع شانه خالی می‌کند. این پایان باز اگرچه می‌تواند به عنوان یک تکنیک روایی مورد استفاده قرار گیرد اما در اینجا بیشتر بهانه‌ای است برای فرار از پاسخگویی به پرسشی که خود فیلم مطرح کرده است.

صداگذاری و دیالوگ‌نویسی فیلم اگرچه در خدمت روایت قرار دارد اما می‌توانست بسیار بهتر و عمیق‌تر باشد. حس غالب پس از تماشای فیلم بیشتر سرگرمی سطحی است تا تأمل برانگیز در حالی که موضوع فیلم ظرفیت ایجاد تأثیراتی بسیار ماندگارتر را داشت.

فیلم در ژانر درام جای می‌گیرد و از قواعد این ژانر نیز به خوبی پیروی می‌کند اما نتوانسته از این چارچوب برای خلق اثری به یادماندنی استفاده کند. انتخاب نام «گالیا» برای فیلم که برگرفته از نام شخصیت اصلی است اگرچه منطقی به نظر می‌رسد اما همانند خود فیلم نتوانسته عمق و معنای خاصی را در خود جای دهد.

در نهایت «گالیا» فیلمی است که با ایده‌ای نو و جسورانه شروع می‌شود اما در میانه راه جرات ادامه مسیر را از دست می‌دهد. این اثر اگرچه از نظر فنی قابل قبول و در روایت روان است اما نتوانسته به وعده اولیه خود برای واکاوی یکی از موضوعات پیچیده دینی و فرهنگی وفادار بماند. فیلم بیشتر به اثری سرگرم‌کننده شبیه است تا فیلمی تأمل‌برانگیز و این شاید بزرگترین ضعف آن باشد.