نقد فیلم «داد»: روایتی انسانی از دور باطل مجرمان

مهدی صالحی

لبخند سبز - فیلم «داد» به کارگردانی ابوالفضل جلیلی یکی از آثار حاضر در چهل‌وسومین جشنواره فیلم فجر، بازگشتی چشم‌گیر برای این کارگردان پیشکسوت سینمای ایران محسوب می‌شود. جلیلی، که سال‌ها از عرصه فیلمسازی دور بود، با این فیلم بار دیگر توجه سینمادوستان و منتقدان را به خود جلب کرده است. "داد" داستانی دراماتیک و انسانی را روایت می‌کند که با نگاهی به مسائل اجتماعی و اخلاقی، مخاطب را به تفکر وامیدارد. در این مقاله، به بررسی ابعاد مختلف این فیلم از جمله داستان، کارگردانی، بازی‌ها، و نگاه جلیلی به سینما می‌پردازیم.

داستان فیلم: وفای به عهد در کانون اصلاح و تربیت
فیلم "داد" داستان نوجوانانی را روایت می‌کند که در کانون اصلاح و تربیت نگهداری می‌شوند. این نوجوانان، که یا خانواده ندارند یا توان مالی کافی برای فراهم کردن وثیقه ندارند، برای مرخصی باید قسم یاد کنند که پس از پایان مرخصی به زندان باز خواهند گشت. در میان این نوجوانان، یکی از آن‌ها حاضر به قسم‌خوردن نمی‌شود و در ادامه، قاضی با مسئولیت خود به او مرخصی می‌دهد با این شرط که پس از پایان مرخصی، شرافتمندانه به زندان برگردد.

این داستان، در کنار جزئیات دراماتیک خود، یک مفهوم اخلاقی مهم را به تصویر می‌کشد: وفای به عهد. جلیلی در این فیلم به دنبال پرداختن به این موضوع است و از نتیجه کار خود راضی است. داستان فیلم ساده اما عمیق است و با تمرکز بر مسائل انسانی، مخاطب را به چالش می‌کشد.

کارگردانی و سبک جلیلی: بازگشت به سینمای مینیمال و رئال
ابوالفضل جلیلی، که به سبک مینیمال و رئال در سینما شناخته می‌شود، در "داد" نیز از همین رویکرد استفاده کرده است. او همچون گذشته از نابازیگران و بازیگران کمتر دیده‌شده سینما بهره برده است، که این موضوع به واقع‌گرایی فیلم افزوده است. جلیلی در این فیلم از قواعد مرسوم سینمای تجاری فاصله گرفته و به جای آن، بر بیان مسائل اجتماعی و انسانی تمرکز کرده است.

با این حال، برخی منتقدان معتقدند که روایت فیلم در برخی بخش‌ها **کش‌دار** و غیردراماتیک می‌شود. این موضوع ممکن است برای برخی مخاطبان خسته‌کننده باشد، اما در عین حال، سادگی و خلوص فیلم می‌تواند برای طرفداران سینمای هنری جذاب باشد.

بازی‌ها و شخصیت‌پردازی
بازی‌های فیلم "داد" به‌طور کلی قوی و تأثیرگذار هستند. جلیلی از بازیگران کمتر شناخته‌شده و نابازیگران استفاده کرده است، که این موضوع به واقع‌گرایی فیلم کمک می‌کند. ابوالفضل سلیمی، کاوه دارابی، مسعود امین ناجی، شهاب‌الدین طباطبایی، و حسین میرزائیان از جمله بازیگران این فیلم هستند که عملکرد قابل قبولی از خود نشان داده‌اند.

با این حال، برخی از شخصیت‌ها به اندازه کافی پرداخت نشده‌اند و بیشتر به عنوان ابزار پیشبرد داستان عمل می‌کنند. این موضوع ممکن است از تأثیرگذاری عاطفی فیلم بکاهد.

نگاه جلیلی به سینما: بیان مسائل اجتماعی و انسانی
ابوالفضل جلیلی همواره به مسائل اجتماعی و انسانی پرداخته است و فیلم‌هایش اغلب در جشنواره‌های بین‌المللی مورد تحسین قرار گرفته‌اند. با این حال، او بیشتر از هر چیز دیگری با مشکلات اکران در ایران روبه‌رو بوده است. بسیاری از فیلم‌های او در داخل کشور نمایش داده نشده‌اند، و این موضوع تبدیل به یکی از دغدغه‌های همیشگی او در عرصه فیلمسازی شده است.

جلیلی در "داد" نیز همچنان به مسائل انسانی و اخلاقی پرداخته است. او با تاکید بر وفای به عهد، قصد دارد پیام‌های انسانی خود را به جامعه منتقل کند. این نگاه خاص جلیلی به سینما، باعث شده است که آثار او همواره مورد توجه منتقدان و سینمادوستان قرار گیرد.

نقاط قوت و ضعف فیلم
نقاط قوت:
- داستان ساده اما عمیق و تأمل‌برانگیز
- استفاده از نابازیگران و بازیگران کمتر شناخته‌شده
- فضاسازی واقع‌گرایانه و مینیمال
- پرداختن به مسائل اخلاقی و انسانی

نقاط ضعف:
- روایت کش‌دار و غیردراماتیک در برخی بخش‌ها
- پرداخت ناکافی به برخی شخصیت‌ها
- احتمال خسته‌کننده بودن فیلم برای مخاطبان عام

جمع‌بندی

فیلم "داد" اثری است که با نگاهی به مسائل اجتماعی و اخلاقی، داستانی انسانی و تأمل‌برانگیز را روایت می‌کند. ابوالفضل جلیلی با سبک مینیمال و رئال خود، توانسته است فیلمی خلق کند که هم از نظر بصری و هم از نظر مفهومی جذابیت زیادی دارد. با این حال، برخی ضعف‌ها مانند روایت کش‌دار و پرداخت ناکافی به شخصیت‌ها، از کمال اثر کاسته‌اند.

به‌طور کلی، "داد" فیلمی است که ارزش تماشا دارد و می‌تواند برای علاقه‌مندان به سینمای هنری و اجتماعی جذاب باشد. این فیلم نشان می‌دهد که ابوالفضل جلیلی همچنان یکی از مهم‌ترین و تاثیرگذارترین کارگردان‌های سینمای ایران است.