نقد فیلم گورکا؛ سردرگمی در روایت یک داستان تکراری

مهدی صالحی

لبخند سبز - فیلم کوتاه «گورکا» نمونه‌ای از آثاری است که با ایده‌ای نسبتاً جالب شروع می‌شود اما در مسیر اجرا آنقدر دچار مشکل می‌شود که بیننده را با سوالات بی‌پاسخ متعددی رها می‌کند. این فیلم که در جشنواره دانشجویی نهال به نمایش درآمد با وجود فرصت‌های متعدد برای تبدیل شدن به اثری تاثیرگذار در نهایت به کاری شتابزده و نامنسجم تبدیل شده است.

داستان فیلم حول محور اختلاف پدر و پسری می‌چرخد که توسط یک چاه‌کن به قتل می‌رسند. ایده اصلی اگرچه تکراری اما بالقوه قابل توسعه است. مشکل اصلی اینجاست که فیلم هرگز به بیننده نمی‌گوید دلیل این اختلاف چیست و چرا چاه‌کن تصمیم به کشتن هر دوی آنها می‌گیرد. این خلاء داستانی به حدی بزرگ است که تمام فیلم بر روی آن می‌لنگد. بیننده در پایان فیلم نه با پدر همذات‌پنداری کرده، نه با پسر و نه حتی انگیزه قاتل را درک می‌کند.

فیلم سعی دارد در سکانس پایانی از الگوی فیلم‌های وسترن کلاسیک مانند «خوب، بد، زشت» استفاده کند، اما این تقلید نه تنها هنرمندانه نیست، بلکه ضد خود فیلم عمل می‌کند. در حالی که در نمونه اصلی این صحنه‌ها به اوج دراماتیک فیلم کمک می‌کنند در گورکا این سکانس تبدیل به صحنه‌ای نامربوط و غیرقابل باور شده است.

ریتم فیلم کاملاً شتابزده است. گویی کارگردان می‌خواهد در زمان محدود داستانی بلند را فشرده کند و این شتاب در تمام بخش‌های فیلم مشهود است. تدوین نیز یکی دیگر از نقاط ضعف اصلی اثر است. پرش‌های بی‌دلیل به تصاویر تکراری مانند سکانس رد شدن موتور از کنار مرد نه تنها کمکی به پیشبرد داستان نمی‌کند، بلکه بیننده را سردرگم می‌کند.

شخصیت‌های فیلم به شدت کلیشه‌ای و فاقد عمق هستند. پدری عصبانی، پسری سرکش و چاه‌کنی مرموز اما هیچ‌کدامدلیلمشخصی ندارند. بازی‌ها نیز در همین سطح کلیشه‌ای باقی می‌مانند و هیچ‌کدام از بازیگران فرصت نمی‌یابند تا شخصیت پردازی عمیقی ارائه دهند.

فیلم کاملاً از هرگونه لایه اجتماعی، فرهنگی یا فلسفی خالی است. اگرچه داستان پدر و پسر می‌توانست نماد نسل‌های درگیر باشد و چاه‌کن می‌توانست استعاره‌ای از تقدیر یا نیروهای خارجی باشد، اما فیلم هیچ استفاده‌ای از این پتانسیل‌ها نکرده است.

«گورکا» متأسفانه در زمره آثاری قرار می‌گیرد که فرصت‌های طلایی خود را یکی پس از دیگری از دست می‌دهد. این فیلم می‌توانست با بازنویسی فیلمنامه، تمرکز بیشتر بر شخصیت‌پردازی و تدوین منسجم‌تر به اثر قابل قبولی تبدیل شود. در وضعیت کنونی، «گورکا» بیشتر شبیه پیش‌نویس اولیه یک فیلم است تا اثر نهایی. امیدواریم کارگردان جوان این اثر بتواند در آینده با درس گرفتن از نقاط ضعف این کار، آثاری پخته‌تر و منسجم‌تر ارائه دهد.