خاتی: طبیعت زیبا، داستان پراکنده

مهدی صالحی

لبخند سبز - فیلم "خاتی" به کارگردانی فریدون نجفی، اثری است که با ادعای پرداختن به زندگی عشایر و ارتباط انسان با طبیعت، سعی دارد داستانی عمیق و تأثیرگذار را روایت کند. اما این فیلم، با وجود تلاش‌های فنی و انتخاب لوکیشن‌های سخت و طبیعی، از نظر محتوا و اجرا دچار ضعف‌های جدی است که باعث می‌شود نتواند به وعده‌های خود عمل کند.

ضعف در روایت و ساختار داستانی
یکی از بزرگ‌ترین مشکلات "خاتی"، ساختار داستانی نامنسجم و پراکنده آن است. فیلم با یک آتش‌سوزی جنگل شروع می‌شود و به نظر می‌رسد که این اتفاق محور اصلی داستان خواهد بود. اما به سرعت این موضوع فراموش می‌شود و داستان به سمت روابط انسانی و ماجراهای شخصی شخصیت‌ها منحرف می‌شود. این تغییر جهت ناگهانی و عدم وجود یک نخ تسبیح که رویدادها را به هم پیوند دهد، باعث سردرگمی مخاطب می‌شود. فیلم به جای ایجاد تعلیق و جذابیت، با ابهام‌های بی‌دلیل و اطلاعات قطره‌چکانی، تماشاگر را خسته و ناامید می‌کند.

عدم تطابق بازیگران با فضای عشایری
یکی از چالش‌های اصلی فیلم، انتخاب بازیگران نامناسب برای نقش‌های عشایری است. با وجود اینکه فیلم در محیطی کاملاً بومی و عشایری اتفاق می‌افتد، هیچ یک از بازیگران لهجه محلی ندارند و به جای آن، با فارسی فصیح صحبت می‌کنند. این موضوع باعث می‌شود که فیلم بیشتر شبیه یک بالماسکه تهرانی با لباس‌های عشایری باشد تا یک اثر واقع‌گرا. سارا بهرامی، که نقش اصلی زن مبارز و مدافع حیوانات را بازی می‌کند، به جای ارائه یک شخصیت محکم و قوی، همان زن گریان و عصبی همیشگی است که در بیشتر نقش‌هایش دیده می‌شود. این انتخاب نادرست بازیگران، ارتباط مخاطب با فیلم را بارها قطع می‌کند.

عدم واقع‌گرایی در نمایش طبیعت و حیوانات
فیلم "خاتی" تلاش می‌کند تا رابطه انسان با طبیعت و حیوانات را به تصویر بکشد، اما در این راه کاملاً ناموفق است. نحوه مواجهه عشایر با حیوانات، به ویژه خرس، غیرواقعی و اغراق‌آمیز است. برای ایلات و عشایر، حیوانات و جنگل ارزشمند هستند و اعتقاد به برکت آن‌ها دارند، اما در فیلم، این موضوع به کلی نادیده گرفته شده است. درمانگاه حیوانات که توسط شخصیت اصلی فیلم راه‌اندازی می‌شود، به شدت غیرواقعی است و انگار سازندگان فیلم کاملاً از وجود سازمان‌های محیط‌زیستی و جنگلداری در کشور بی‌اطلاع هستند. بانداژ روباه، جراحی کلاغ و تیمار بچه خرس در یک چادر عشایری بدون امکانات، بیشتر شبیه یک نمایش کودکانه است تا یک روایت جدی.

ریتم کند و خسته‌کننده
ریتم فیلم به شدت کند است و این موضوع باعث می‌شود که تماشاگر به جای همراهی با داستان، خسته و بی‌حوصله شود. صحنه‌های طولانی و بی‌هدف، به جای ایجاد تعلیق و جذابیت، فقط باعث خواب‌آلودگی مخاطب می‌شوند. این کندی ریتم، همراه با داستان پراکنده و نامنسجم، فیلم را به تجربه‌ای خسته‌کننده تبدیل می‌کند.

نقاط قوت محدود
با وجود تمام ضعف‌ها، فیلم "خاتی" دارای برخی نقاط قوت محدود است. فیلم‌برداری در طبیعت زیبای زاگرس و استفاده از لوکیشن‌های سخت و طبیعی، جلوه‌های بصری زیبایی به فیلم بخشیده است. صحنه‌هایی که دو توله خرس در یک پیکان نشسته‌اند، بدون شک یکی از زیباترین پلان‌های جشنواره است و نشان می‌دهد که فیلم‌ساز توانایی خلق تصاویر جذاب را دارد.

جمع‌بندی
فیلم "خاتی" با وجود تلاش‌های فنی و انتخاب لوکیشن‌های طبیعی، به دلیل ضعف در روایت، انتخاب بازیگران نامناسب، عدم واقع‌گرایی در نمایش طبیعت و حیوانات، و ریتم کند و خسته‌کننده، نتوانسته است به اثری تأثیرگذار و جذاب تبدیل شود. این فیلم بیشتر شبیه یک پروژه آزمایشی است که به جای ارائه یک داستان منسجم و جذاب، درگیر جزئیات بی‌اهمیت و غیرواقعی شده است.

با این حال، "خاتی" نشان می‌دهد که فیلم‌سازان جوان ایرانی به دنبال تجربه‌های جدید و متفاوت هستند، اما برای موفقیت در این مسیر، نیاز به دقت بیشتر در انتخاب موضوع، بازیگران و روایت داستان دارند. این فیلم به عنوان یک اثر تجربی می‌تواند نقطه شروعی برای فیلم‌ساز باشد، اما به عنوان یک اثر سینمایی کامل، چندان موفق نیست.

نکات کلیدی فیلم:
- دو توله خرس بهترین بازیگران فیلم بودند.
- جنگل چرا اول فیلم آتش گرفت؟
- سارا بهرامی در نقش یک زن محکم و مدافع حیوانات، باز هم زن گریان و عصبی همیشگی است.
- ترجیح خرس به شوهر توسط شخصیت اصلی.
- ابهام تا پایان فیلم.
- فیلم‌سازی خلاقانه در طبیعت، اما با اجرای ضعیف.
- عدم تطابق بازیگران با فضای عشایری.
- ریتم کند و خسته‌کننده.
- درمانگاه حیوانات غیرواقعی و اغراق‌آمیز.
- زیباترین پلان فیلم: دو توله خرس در یک پیکان.