گچمه‌بافی، هنری زیبا به جا مانده از دوره قاجار

مرضیه حمیدی مجد

لبخند سبز - گچمه‌بافی هنری زیبا، اصیل و ماندگار که حاصل هنر دست‌زنان عشایر کهگیلویه و بویراحمد است که همچون خورشید بر تارک ایران‌زمین می‌درخشد. در بافت گچمه از پود استفاده نمی‌شود، بلکه از خامه‌ای که در بافت گلیم به کار می‌رود بهره می‌گیرند. بعد از چله‌کشی، در حاشیه و نقشه آن از بافت قالی استفاده می‌شود و به‌صورت برجسته بافته می‌شود. عشایر کهگیلویه و بویراحمد از گچمه برای زیرانداز و تزئین چادرها و خانه‌های خود استفاده می‌کنند.

این صنعت دستی ازنظر اقتصادی و اشتغال‌زایی برای بافندگان آن اهمیت ویژه‌ای دارد. بازار آن نیز پررونق است.

۲۰ سال پیش کارشناسان صنایع‌دستی که برای آموزش به منطقه سپیدار از توابع شهرستان بویراحمد رفته بودند با تولید دست بافته‌ای زیبا و منحصربه‌فرد از سوی یک بانوی ساکن منطقه مذکور مواجه می‌شوند که پیش از آن در هیچ جای کهگیلویه و بویراحمد مشاهده نشده بود آنان در ابتدای امر تولید این دست بافته زیبا را از ننه گل گل یاد می‌گیرند.

زنده‌یاد ننه «گل گل آزاد گل» در دوران حکومت قاجار هنر گچمه بافی را در منطقه سپیدار شهرستان بویراحمد پایه‌گذاری کرد و اکنون میراث ۱۰۰ ساله این کهن بانوی کهگیلویه و بویراحمدی همچنان زنده است.

بافت گچمه ترکیبی از بافت قالی و گلیم است بدین ترتیب که بعد از چله کشی در حاشیه و ايفاي نقش آن از بافت قالی پیروی شده و بصورت گلهای برجسته بافته می‌شود. بافت زمینه نیز به صورت گلیم است که به همین خاطر” گل برجسته” آن معروف شده است. این هنر گرانبها محصول دسترنج بانوان عشایر منطقه است که اکنون به بازارهای جهانی راه یافته است.