پیش‌مرگ: تلاش ناموفق برای بزرگداشت قهرمانی نظامی

مهدی صالحی
لبخند سبز - فیلم "پیش‌مرگ" به کارگردانی حمید زرگرنژاد، داستان دزدیده شدن یک هلی‌کوپتر ارتش به همراه دو خلبان آن از سوی حزب کومله در اوایل دهه ۱۳۷۰ را روایت می‌کند. داستان بر محور تلاش شهید سعید قهاری (با بازی مهدی نصرتی) برای آزاد کردن این خلبانان تمرکز دارد. هرچند فیلم قصد دارد به یاد و خاطره این قهرمان نظامی بپردازد، اما نتوانسته است به خوبی از پس این ماموریت بربیاید.

فیلمنامه "پیش‌مرگ" از لحاظ روابط علی و معلولی رویدادها، شخصیت‌پردازی و دیالوگ‌ها بسیار ضعیف عمل کرده است. در نیمه اول فیلم، شخصیت‌ها دربه‌در به دنبال کاراکتر "نِژماری" می‌گردند و حتی با وجود دستگیری او، ناچار به آزاد کردنش می‌شوند، در حالی که در نیمه دوم فیلم معلوم می‌شود عکس او را نیز در اختیار داشته‌اند. دسترسی به هلی‌کوپتر سرقتی نیز تنها با مذاکره‌ای ساده با دولت بعثی عراق به‌ظاهر باز می‌شود.

شخصیت‌پردازی قطب‌های مثبت و منفی داستان نیز بسیار خام و ناچیز است. شخصیت سعید قهاری با فهرستی از خصوصیات تحسین‌برانگیز طراحی شده، اما این ویژگی‌ها در مسیر قصه و در پیوندی پویا با ماجرایی که پیش می‌رود تعریف نشده‌اند. شخصیت‌های منفی داستان نیز پس از فرار نژماری، به جز عده‌ای سفاک و خونخوار اما گول و نادان، چیزی برای نمایش ندارند.

کارگردانی حمید زرگرنژاد در فیلم "پیش‌مرگ" از الگوهای هالیوودی استفاده کرده و تلاش کرده تا ناکارآمدی دولت را نشان دهد. اما فیلم در دراماتیزه کردن ماجرای واقعی مرعوب سوژه خود شده و در اجرا غلو شده عمل کرده است. خرده روایت‌های فیلم مانند ماجرای توفیق و روژان در بیمارستان باسمه‌ای و قلابی به نظر می‌رسند.

پایان‌بندی فیلم نیز از این قاعده مستثنی نیست. یک‌جور "رمبو"بازی که اصلاً نمی‌توان فهمید شخصیت‌ها چرا و چطور سر از این موقعیت درآورده‌اند و با هم رودررو شده‌اند. سکانس کشتن فرمانده کومله در اتاق ریاست نیز به لحاظ "کمدی ناخواسته" بودن به چشم می‌آید.

موسیقی فیلم "پیش‌مرگ" سنگین و حجیم و پر از دوپس‌دوپس است که در تلاش مذبوحانه برای تشدید تعلیق ناموجود است. این موسیقی نتوانسته به تعلیق و هیجان فیلم بیفزاید و بیشتر به عنوان یک پس‌زمینه صوتی سنگین عمل کرده است.

فیلم "پیش‌مرگ" هرچند با ایده‌ای خوب و پر از پتانسیل شروع می‌شود، اما به مرور زمان کیفیت خود را از دست می‌دهد و به یکی از آثار ضعیف حمید زرگرنژاد تبدیل می‌شود.

فیلمنامه ضعیف و کارگردانی غلو شده فیلم، نتوانسته‌اند به طور کامل مخاطبان را جذب کنند. با این حال، فیلم تلاش کرده تا به مسائل تاریخی و نظامی بپردازد و دغدغه‌های اجتماعی را به تصویر بکشد. بازی خوب مهدی نصرتی نیز تنها نقطه قوت فیلم است که نتوانسته به تنهایی فیلم را نجات دهد.

فیلم "پیش‌مرگ" ارزش چند بار دیدن را ندارد و نمی‌تواند در میان آثار برجسته سینمای ایران جایگاه ویژه‌ای داشته باشد.