از دهداری تا زین الدین در اولین روز هجدهمین جشنواره فیلم مقاومت
مهدی صالحی
در اولین روز از هجدهمین دوره جشنواره فیلم مقاومت که تا 3 خردادماه در باغ‌موزه دفاع مقدس جریان دارد فیلم‌های پرویز خان، شور عاشقی و اسفند در سالن خلیج‌فارس و سه فیلم ظاهر، آن دو و مجنون در سال هویزه به نمایش درآمد که در ادامه به نقد و بررسی این آثار می‌پردازیم
«پرویز خان»
فیلم «پرویز خان» با تمرکز بر زندگی پرویز دهداری، سرمربی افسانه‌ای تیم ملی فوتبال ایران در دهه ۶۰، تلاش می‌کند حماسه‌سازی او با بازیکنان گمنام را روایت کند. صحنه‌های فوتبالی پرهیجان و بازسازی دقیق مسابقات تاریخی، از نقاط قوت فیلم است که با ریتمی سریع، مخاطب را درگیر می‌سازد. سعید پورصمیمی در نقش پرویز خان، با بازی استادانه و گریم بی‌نقص، تصویری ملموس از شخصیتی سخت‌کوش و متعهد ارائه می‌دهد. فیلم در بازتاب فضای دهه ۶۰ و طراحی صحنه (اتوبوس‌های قدیمی و کیوسک‌های روزنامه‌فروشی) موفق عمل کرده است.
بااین‌حال، ورود اجباری عناصر جنگ به داستان، فیلم را به دو پاره تقسیم می‌کند و برخی سکانس‌ها مانند صحنه‌های خانوادگی یا دیالوگ‌های شعارزده، غیرضروری و کلیشه‌ای به نظر می‌رسند. علاوه بر این، پرداخت سطحی به شخصیت‌های فرعی مانند بازیکنان و تعارضات درون تیم، فرصت خلق تضادهای دراماتیک را از بین برده است. فیلم باوجود ضعف در فیلم‌نامه به لطف ریتم منسجم و پایان‌بندی هیجان‌انگیز، تجربه‌ای دل‌چسب برای هواداران فوتبال و علاقه‌مندان به تاریخ ورزش ایران است.
«شور عاشقی»
فیلم «شور عاشقی» باهدف روایت مصائب کاروان اسرای کربلا، علیرغم دغدغه قابل‌احترام، در اجرا با چالش‌های جدی روبه‌روست. ادبیات ثقیل و غیرطبیعی شخصیت‌هااز شمر تا بادیه نشینانبا جملات فلسفی و سنگین، ارتباط مخاطب را مختل می‌کند. ضعف در بازسازی تاریخی و رفتار غیرمنطقی سربازان یزید که صرفاً به شلاق‌زنی اکتفا می‌کنند و نریشن‌های مکرر سلما جایگزین نمایش تصویری روایت‌شده و فقدان کنشگری شخصیتهابه ویژه زینب (س)از ضعف‌های این اثر است. افزون بر این، پرداخت سؤال‌برانگیز صحنه‌ها همانند باردارشدن سلما در میانه مصائب، نمایش مکرر سرهای بریده به شکلی غیر تأثیرگذار از قداست موضوع می‌کاهد.
«اسفند»
فیلم «اسفند» به کارگردانی دانش اقباشاوی، با تمرکز بر نقش شهید علی هاشمی در پیش‌زمینه عملیات خیبر، تلاشی نوین در ژانر دفاع مقدس است. بازی متقاعدکننده رضا مسعودی در نقش هاشمی، با ترکیبی از اقتدار و فروتنی، شخصیتی پیچیده و انسانی را ترسیم می‌کند. فیلم با روایت تدریجی و جزئی‌نگر، تصویری یکپارچه از هماهنگی میان نیروهای عرب خوزستانی و فرماندهان نظامی ارائه می‌دهد و بر وحدت‌آفرینی هاشمی تأکید می‌کند. استفاده از زبان محلی و بازسازی فضای بومی، به باورپذیری فضا کمک شایانی کرده است.
بااین‌حال، صحنه‌های اغراق‌آمیز مانند رقص تفنگ اعراب و پرداخت کلیشه‌ای به برخی دیالوگ‌ها و در برخ مواقع ریتم کند از تأثیرگذاری روایت می‌کاهد. اقباشاوی اگرچه با اجرای رئالیستی و تحقیقات میدانی عمیق، گامی به‌سوی نوآوری در سینمای جنگ برداشته، اما نتوانسته کاملاً از دام شعارزدگی و الگوهای تکراری فرماندهان فداکار بگریزد. «اسفند» بیش از آنکه اثری انقلابی در ژانر باشد، یادآوری است بر ضرورت خلق زوایای ناشناخته از تاریخ دفاع مقدس.
فیلم «ظاهر» به کارگردانی حسین عامری و با حمایت کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، تجربه‌ای شاعرانه و تصویری از زندگی سربازی ۱۸ ساله در شمال کشور است. طبیعت زیبا و قاب‌بندی‌های دقیق، از نقاط قوت فیلم محسوب می‌شوند که فضایی آرام و تأمل‌برانگیز خلق کرده‌اند.
بااین‌حال صحنه‌های طولانی بدون پیشبرد داستان، مخاطب را خسته می‌کند. استفاده از نا بازیگران اگرچه صداقت فیلم را تقویت می‌کند، اما دیالوگ‌های ناموزون و اجرای غیرحرفه‌ای در برخی سکانس‌ها مانند صحنه‌های شادمانی از تأثیرگذاری آن می‌کاهد. همچنین پلات‌های پراکنده و فقدان تعلیق، فیلم را بیشتر به اثری تجربی شبیه کرده که در قالب فیلم کوتاه می‌توانست موفق‌تر باشد. عامری باوجود تازه‌کاری، نشان داده که تسلط خوبی بر فضاسازی دارد، اما نیازمند تقویت روایتگری برای جذب مخاطب گسترده‌تر است.
فیلم «آن دو» به کارگردانی مرتضی رحیمی، روایتگر زندگی شهیدان خدارحم (۲۱ ساله) و ظفر (۱۲ ساله)خالدیاز قوم بختیاری است که در عملیات شلمچه به شهادت رسیدند. این اثر با تأکید بر فرهنگ بختیاری (گویش، موسیقی، آیین‌ها) و نقش نوجوانان در جنگ، می‌کوشد الگویی الهام‌بخش برای نوجوانان امروز باشد. قدرت‌الله ایزدی(آقا رشید) در نقشی جدی و غافلگیرکننده، هم‌زمان با نمایش رشادت‌های برادران، آسیب‌پذیری خانواده‌ها در جنگ را برجسته می‌کند. هرچند ریتم کند و پرداخت سطحی برخی شخصیت‌ها از تأثیرگذاری آن می‌کاهد، اما ترکیب درام جنگی با طنز موقعیت و وفاداری به اصالت فرهنگی، فیلم را به تجربه‌ای متفاوت در سینمای دفاع مقدس تبدیل کرده است. این فیلم که برای مخاطب نوجوان و جوان تولید شده است اقدامی ستودنی است.
«مجنون»
فیلم «مجنون» به کارگردانی مهدی شامحمدی، روایتی از عملیات خیبر و نقش برادارن شهید زین‌الدین در دفاع از جزیره مجنون است. فیلم با صحنه‌های جنگی خیره‌کننده و بازسازی دقیق جغرافیای نبرد، تلاش می‌کند شکوه مقاومت رزمندگان را نشان دهد. بازی سجاد بابایی در نقش مهدی زین‌الدین، باوجود شباهت ظاهری کم به شخصیت واقعی، عملکردی قابل‌قبول دارد. موسیقی مجید انتظامی هرچند فاقد اوج حماسی مورد انتظار نسبت به آثار گذشته است اما امضای شناخته‌شدۀ او را حفظ می‌کند. نقاط قوت فیلم شامل سکانس وداع‌های پراحساس و پرداخت غیر شعارزدۀ شخصیت اصلی (اخلاق‌مداری، توجه به خانواده و هم‌رزمان) است؛ اما تمرکز بیش‌ازحد بر جزئیات نظامی بدون پیشبرد داستان و نپرداختن به عمق روان‌شناختی شخصیت‌ها، از تأثیرگذاری اثر می‌کاهد. فیلم اگرچه در جذب مخاطب و بازسازی فضای جنگ موفق است، به دلیل فقدان روایت منسجم و لحظات کش‌دار، به‌جای تبدیل‌شدن به اثری ماندگار، در حد فیلمی متوسط باقی می‌مانده است.
.png)
.png)
.png)
.png)
.png)
.png)
.png)
.png)
.png)
.jpg)
