سینماهای تهران و نقش آرامش‌بخش هنر در جنگ ۱۲ روزه

مهدی صالحی
لبخند سبز - در بامداد جمعه ۲۳ خرداد ۱۴۰۴ با آغاز حمله نظامی رژیم صهیونیستی به ایران جامعه در معرض شوک تاریخی قرار گرفت. در چنین شرایطی که انتظار تعطیلی تمام عرصه‌های فرهنگی می‌رفت سالن‌های سینمای تهران و دیگر شهرها نه تنها تعطیل نشدند بلکه به پناهگاهی امن برای شهروندان تبدیل شدند. آمارهای گویا حکایت از حضور 20575 نفر در سینماها و تئاترهای تهران تنها در ۱۲ روز جنگ دارد. این رقم عجیب که در سایه موشک‌باران‌ها ثبت شده نمادی زنده از مقاومت فرهنگی ایران است.
سینمای تجاری تهران با جذب 20366 مخاطب و فروش چشمگیر ۲۰ میلیارد ریالی در این دوره بحرانی روایتگر قصه‌ای فراتر از سرگرمی بود. اجرای هوشمندانه «طرح نیم‌بها» نیز سهم بسزایی در این استقبال داشت و موجب رشد ۳.۵ برابری مخاطبان در روزهای اجرا شد. یکی از مدیران سینماها تجربه خود از مراجعه مردم را این‌گونه روایت می‌کند: مردم می‌گفتند برای فاصله گرفتن از اخبار جنگ به سینما پناه آورده‌ایم. حتی هنگام موشک‌باران برخی تماشاگران حاضر به ترک سالن نبودند.
این پدیده تنها به فرار موقت از واقعیت محدود نمی‌شد. سینماها به کانون‌های خودجوش همدلی تبدیل شده بودند؛ همان‌طور که در برخی سینماهای تهران مادران و کودکان با تماشای فیلم‌های کودکانه ساعاتی از فشار روانی رها می‌شدند. این همبستگی اجتماعی تکرار تجربه‌ای تاریخی بود. در جنگ تحمیلی دهه ۶۰ نیز سینماها سنگر فرهنگی مردم بودند؛ در بحبوحه جنگ تحمیلی با وجود موشک‌باران‌های تهران و سایر شهرهای ایران ۷۶ میلیون بلیت سینما فروخته شد و آثاری مانند «عقاب‌ها» با ۱۰ میلیون مخاطب و «اجاره‌نشین‌ها» با ۳ میلیون تماشاگر به نمادهای تاب‌آوری تبدیل شدند.
حتی تئاترهای تهران با وجود محدودیت‌های شدید در این جنگ 12 روزه پذیرای ۱۳۹ مخاطب برای ۱۸ نمایش مختلف بودند. این اقبال به هنرهای نمایشی هم‌زمان با رشد ۱۷۵ درصدی پخش زنده اخبار در آپارات نشان‌دهنده نقش دوگانه رسانه‌ها در بحران بود از سویی پیوند مردم با واقعیت‌ها و از سوی دیگر فراهم کردن فضای تنفسی برای کاهش تنش‌های روانی.
تجربه جنگ ۱۲ روزه ثابت کرد سینما تنها سرگرمی نیست بلکه بخشی از زیرساخت‌های روانی جامعه است در روزگاری که موشک‌ها زیرساخت‌های فیزیکی را نشانه می‌روند هنر نمایش با تقویت روح جمعی پناهگاهی نامرئی برای روان ملت می‌سازد. روشن ماندن چراغ سینماها در تاریک‌ترین شب‌های جنگ پیامی جهانی داشت، فرهنگ ایران هرگز در برابر ترور و تجاوز تسلیم نمی‌شود.