نورباران غار کیخسرو در شب اول سال نو

زهرا علی خانی

لبخند سبز - غار کیخسرو یا محل فوت کیخسرو که هر ساله زیارتگاه زرتشتیانی از ایران و هند است در شهرستان شازند استان مرکزی قرار دارد. به گفته مورخان و تاریخ پژوهان کیخسرو پادشاه ایران که به یکباره ترک دنیا و تاج و تخت می‌کند به همراه هفت نفر از یارانش و در برخی منابع مثل شاهنامه به همراه شش نفر از یارانش به نام های طوس، گیو، فریبرز، بیژن، گستهم و نیو در این سفر کیخسرو را همراهی می‌کنند به این منطقه می‌آیند و در غاری که در کنار این شهرستان قرار دارد از دیده ها پنهان می‌گردد.

غار شازند یا همان شاه زنده که منظور کیخسرو است در ۳۵ کیلومتری جنوب غربی اراک در کوه شازند در نزدیکی روستائی به نام گورزار واقع شده است. این غار بر خلاف غارهای دیگر که در دل کوه می‌باشند در قله و در ارتفاع ۲۹۰۰ متری قرار دارد. چوپانان آن منطقه می‌گویند که بارها مردی سفید پوش را دیده اند که بر روی تختی در دهانه غار نشسته است, که برای لحظاتی ظاهر و سپس ناپدید می‌گردد، برای همین نام این کوه به نام شاه زنده نامیده شد که در اثر مرور زمان به شازند تغییر یافته است.

در نزدیکی کوه روستائی به نام «گور زار» که هفت گور باستانی با سنگ قبرهائی قدیمی که نوشته های آن به خط قبل از اسلام است در آنجا قرار دارد که همگی از همراهان پادشاه بودند و به دلیل سرمای زیاد در همان زمان فوت نموده اند.

برگی از شاهنامه متعلق به سده ۱۴ میلادی (دوره ایلخانی) کیخسرو، افراسیاب را به کین پدرش سیاوش می‌کشد. محل نگهداری: موزه متروپولیتن نیویورک.

روایات شفاهی می‌گویند، کیخسرو، شهریار اسطوره‌ای ایران،فرزند سیاوش و نوه کیکاووس که مادرش فرنگیس دختر افراسیاب تورانی است،پس از شصت سال فرمان روایی، ناگهان تاج و تخت را رها می‌کند و لهراسب را به جانشینی خود برمی‌گزیند. ایرانیان شگفت‌زده از این خواسته‌ی کیخسرو، می‌کوشند او را از تصمیمی که گرفته است باز دارند. چرا که کیخسرو را دوست می‌داشتند. با این همه هفت تن از پهلوانان همراه او می‌شوند تا به روستایی نزدیک اراک می‌رسند. کیخسرو کنار چشمه‌ ای شستشو می‌کند و از همراهانش می‌خواهد که بازگردند. اما خود از کوه بالا می‌رود تا به غاری که در قله کوه قرار دارد، می‌رسد و از دیده‌ها پنهان می‌شود.باورهایی وجود دارد که او روزی بازمی‌گردد و جهان را از بدی می‌رهاند. پهلوانان همراهش به ناچار باز می‌گردند. اما گرفتار برف و بوران شدیدی شده و در همان مکان تسلیم مرگ می‌شوند. هنگامی که عده ای دیگر به جستجوی ایشان می‌پردازند، پیکرهای بی‌جان هفت پهلوان همراه کیخسرو را زیر انبوهی از برف می‌یابند. ناگزیر آن‌ها را در همان جا به خاک می‌سپارند.

این هفت گور باستانی همچنان در روستای ”گوره‌زار“ دیده می‌شود و دیرزمانی زیارتگاه بوده است. متاسفانه قاچاقچیان اشیا باستانی، گورها را خالی کرده‌اند و هر آن‌چه از اشیائ باستانی در‌ آنها بوده، با خود بُرده‌اند. سنگ گورها را هم کنار گودالی پرت کرده‌اند. در سال ١٣٨۶ اهالی روستا با کمک گرفتن از میراث فرهنگی، پیرامون گورها را دیوارکشی کردند تا شاید از آسیب‌های بیشتر به آن جلوگیری کنند.

غار کیخسرو جایگاه ویژه ای در اسطوره‌های ایران باستان داشته و در نزد زرتشتیان جهان به عنوان یکی از مکان‌های مقدس به‌شمار می‌رود که هر ساله تعداد زیادی از علاقمندان به ویژه زرتشتیان ساکن ایران و همچنین کشور هندوستان جهت زیارت به این مکان می‌آیند. بر روی دیواره‌های غار شازند یا کیخسرو، اسامی پهلوانان ایرانی همانند پولاد تیرانداز، سیاوش و شهریار حک شده ولی به مرور ناخوانا و فرسوده شده است.

ایرانیان باستان و پیروان آیین زرتشت معتقدند رابطه‌ای معنوی بین چشمه بلاغ حک و غار کیخسرو در استان مرکزی وجود دارد و حتی عده‌ای از آنان اعتقاد دارند که آتشکده آذرگشسب (بزرگترین آتشکده زرتشتیان جهان) در این استان بوده است. دهانه ورودی غار به سوی غرب بوده و 190سانتی متر عرض و 130 سانتی متر ارتفاع دارد و درون آن دارای یک دهلیز باریک به طول ۱۸ متر،عرض متوسط ۶ متر و ارتفاع ۳ متر است. از جمله باورهای مربوط به غار کیخسرو‌ این است که بعضی سالها،در شب نوروز و یا در هنگام تحویل سال، صدای توپ و نقار خانه از آن شنیده می‌شود. گاهی غار، نور باران می‌گردد. غار کوه «شاه زند» از زیارتگاههای زرتشتیان‌ایران است.