جهان‌سازی خیال‌انگیز؛ نگاهی به روایت و طراحی پسر دلفینی ۲

مهدی صالحی

لبخند سبز - پسر دلفینی ۲ به کارگردانی محمد خیراندیش و تهیه‌کنندگی محمدامین همدانی، تنها یک دنباله ساده نیست؛ بلکه گامی بلند در جهان‌سازی خلاقانه است. این اثر که در چهل‌وسومین جشنواره فیلم فجر (فوریه ۲۰۲۵) به نمایش درآمد، توانست دو سیمرغ بلورین بهترین انیمیشن و بهترین فیلم از نگاه تماشاگران را از آن خود کند. داستان این قسمت با محوریت شخصیت دلفین‌بوی به عنوان قهرمان دریایی آغاز می‌شود که اکنون محافظ رسمی دریا و جزیره است. اما دشمن قدیمی، خواجه ماجد—که تمام ثروتش را از دست داده—با کینه‌ای عمیق به دنبال انتقام از او، کاپیتان مروارید و ساکنان جزیره است. این چارچوب روایی، بستری برای پرداختن به مفاهیم عمیق‌تری چون انتقام، صلحطلبی و مسئولیت‌پذیری فراهم می‌کند.

خیراندیش در این اثر، جهان زیردریایی را از سطحی تزئینی فراتر برده و به اکوسیستمی زنده با قوانین منحصربه‌فرد تبدیل می‌کند. طراحی شخصیت‌هایی مانند اختاپوس شرور و شامی (همدست او) نه‌تنها برای ایجاد تضاد روایی، بلکه برای نمایاندن چالش‌های اکولوژیک دریاهاست. نکته تحسین‌برانگیز، خلق شخصیت خواجه ماجد به عنوان آنتاگونیستی چندبعدی است که صرفاً شرور نیست، بلکه انسانی ویران‌شده توسط حرص و طمع است. این لایه‌های روان‌شناختی، اثر را از انیمیشن‌های صرفاً ماجراجویانه متمایز می‌کند. همچنین، استفاده از راوی (با صداپیشگی حامد عزیزی) نه یک عنصر تزئینی، بلکه پلی برای ارتباط عاطفی با مخاطب خردسال و انتقال مفاهیم اخلاقی است.

یکی از نقاط قوت فیلم، طراحی صدا است که مخاطب را به اعماق اقیانوس می‌برد. تیم صداپیشگی متشکل از ناهید امیریان، سورایه قاسمی و ارسالان جولایی با عملکردی حرفه‌ای به شخصیت‌ها جان بخشیده‌اند. در بخش تصویر، پالت رنگی آبی‌سبز مسلط بر فیلم، نه‌تنها زیبایی‌شناسانه، بلکه نماد امید و زندگی است. صحنه‌های نبرد زیردریایی با اختاپوس از نظر انیمیشن‌سازی پویا و جلوه‌های ویژه (تحت نظارت سینا تقی‌زاده) اثری در سطح استانداردهای بین‌المللی خلق کرده‌است. موسیقی بهزاد عبدی نیز با ترکیب سازهای محلی ایرانی و ملودی‌های مدرن، هویت منحصربه‌فردی به اثر بخشیده است.

پسر دلفینی ۲ از معدود آثاری است که موفق شده مخاطب‌محوری و هنرمندی را هم‌زمان تأمین کند. خیراندیش با حفظ عناصر فرهنگی ایرانی (مانند نام‌های شخصیت‌ها مثل خواجه ماجد و طراحی لباس‌های محلی) اثری جهانی آفریده که در ۳۰کشور از جمله روسیه، کانادا، آلمان و آمریکا اکران شده و پیش‌از این، قسمت اول آن در پلتفرم‌هایی چون نتفلیکس، اپل تی‌وی و آمازون حضور یافته بود. این موفقیت‌ها نشان می‌دهد انیمیشن ایرانی می‌تواند بدون تقلید از فرمول‌های هالیوودی، بر اساس روایت بومی و خلاقیت فنی در بازار جهانی رقابت کند. فروش ۱.۸میلیون دلاری قسمت اول در روسیه گواه این مدعاست.

اگرچه فیلم در صحنه‌های اکشن و طراحی شخصیت‌های فرعی قوی عمل می‌کند، اما در پرداخت به عمق روان‌شناختی شخصیت اصلی کمی ضعیف ظاهر شده است. دلفین‌بوی به عنوان محور داستان، بیشتر واکنشی عمل می‌کند تا کنش‌گر و این مسئله فرصت کشف زوایای درونی او را محدود می‌کند. همچنین، وجود صحنه‌های اکشن پی درپی—هرچند دیدنی—گاه مانع از توسعه دیالوگ‌های معنادار می‌شود. با این حال، پایان‌بندی باز فیلم—با معرفی تهدیدات جدید برای دریا—به‌وضوح زمینه را برای ساخت قسمت سوم آماده می‌کند.

پسر دلفینی ۲ اثری پیشرو در سینمای انیمیشن ایران است که با تکیه بر سه عنصر داستان‌پردازی چندلایه، خلاقیت فنی و هویت فرهنگی مرزهای جغرافیایی را درنوردیده است. خیراندیش نه‌تنها یک انیمیشن ماجراجویانه، بلکه گفتمانی درباره حفاظت از محیط زیست و مسئولیت انسان در قبال طبیعت خلق کرده است. موفقیت این فیلم در جشنواره فجر و گیشه‌های جهانی، پیامی روشن دارد: سینمای انیمیشن ایران ظرفیت تبدیل‌شدن به یکی از قطب‌های این هنر در آسیا را دارد. شاید امروز، پسر دلفینی مهم‌ترین سفیر فرهنگی ایران در جهان باشد.