نمایش هتل ریتاج؛ تلفیق درام مذهبی و روایت تاریخی

مهدی صالحی

لبخند سبز - نمایش «هتل ریتاج» به نویسندگی و کارگردانی حمید حرا، اثری است که همزمان با ایام شهادت حضرت فاطمه زهرا(س) در تالار اصلی تئاتر شهر روی صحنه رفت و تا ۸دی ۱۴۰۱به اجرای خود ادامه می‌دهد. این نمایش با رویکردی آیینی و مذهبی، داستانی را روایت می‌کند که حول محور مفقود شدن کتابی خطی می‌گردد که در آن اثبات شده بود باغ فدک ارثیه حضرت فاطمه(س) بوده است.

یکی از نقاط قوت نمایش، انتخاب فضای اجرایی خلاقانه است. داستان در هتل کوچکی به نام «ریتاج» در مدینه اتفاق می‌افتد که پذیرای مسافران مسلمان از کشورهای مختلف است. این هتل نمادی از جهان اسلام است که در آن شخصیت‌هایی از ایران، فرانسه، انگلستان و عربستان در کنار هم قرار می‌گیرند. کارگردان با مهارت از این فضا برای ایجاد تقابل فرهنگی و فکری استفاده کرده است.

در زمینه بازیگری، نمایش عملکرد قابل قبولی را به نمایش گذاشته است. بازی محسن افشار در نقش دکتر آریا، سیروس اسنقی در نقش ابوعتیق تاجر انگلیسی، و دیگر بازیگران از جمله مهدی جواهرپور و علیرضا عمرانی قابل تحسین است. البته بازی بازیگر نقش محسن پسر دکتر آریا کمتر متقاعدکننده توصیف شده و گاهی اغراق‌آمیز و تصنعی به نظر می‌رسد.

از نظر کارگردانی، حمید حرا توانسته است فضایی پویا و پرتنش خلق کند. طراحی صحنه توسط فرزاد معافی و طراحی نور توسط امیر ترحمی به خوبی در خدمت فضاسازی نمایش قرار گرفته‌اند. استفاده از گروه حرکت که شامل ۱۵بازیگر است، بعد ویژهای به اجرا بخشیده و بر غنای بصری اثر افزوده است.

با این حال، نمایش از نظر متنی با چالش‌هایی روبرو است. همانطور که در نقدها اشاره شده، برخی از جنبه‌های نمایشنامه نیاز به بازنگری دارد. از جمله، مسئله زبان و گویش شخصیت‌ها که گاهی غیرواقعی به نظر می‌رسد - اینکه چرا تمام شخصیت‌ها حتی زمانی که ایرانی‌ها در صحنه نیستند به فارسی-عربی-انگلیسی صحبت می‌کنند، از نظر دراماتیک توجیه چندانی ندارد. همچنین، برخی از قسمت‌های داستان از جمله انگیزه دقیق ابوعتیق برای دزدیدن کتاب و ارتباط آن با کنفرانس ژنو به اندازه کافی شفاف نیست.

نمایش «هتل ریتاج» در نهایت اثری است که با نیت خالصانه و تلاش قابل تقدیر هنرمندانش روی صحنه رفته، اما از برخی کاستی‌های متنی رنج می‌برد. این نمایش اهمیت تولید آثار مذهبی در طول سال و نه فقط در مناسبت‌های خاص را یادآور می‌شود. اثر حرا اگرچه در برخی بخش‌ها موفق عمل کرده، اما به طور کامل به پتانسیل خود برای تبدیل شدن به یک اثر مذهبی ماندگار و تاثیرگذار دست نیافته است.