وقتی کمدی به ورطه تکرار می‌افتد: بررسی جزایر قناری

مهدی صالحی

لبخند سبز - در تازه‌ترین اثر کارگردانی عادل معصومیان، فیلم سینمایی «جزایر قناری» با ژانر کمدی – مافیایی وارد چرخه اکران شده است، اما به‌رغم حضور بازیگران مشهور و عنوان جذاب در زمینه فنی و کمدی به‌سختی توانسته انتظارات را برآورده کند. 

از منظر ساختاری، نخستین مشکلی که به چشم می‌آید آن است که عنوان فیلم “جزایر قناری”، هیچ تناسبی با محتوای اثر ندارد؛ عنوانی که مخاطب را به فضای ماجراجویانه و متفاوت می‌کشاند، در عمل محصولی است تقریباً در فضای شهری و مافیایی که هیچ ربط مستقیمی به «جزیره» یا «قناری» ندارد. این عدم انسجام عنوان و محتوا خود نشانه‌ای از ضعف طراحی پروژه به شمار می‌رود.

از لحاظ روایت، ساختار تبدیل به یکی از نقاط ضعف عمده شده است: داستان با محوریت دو زندانی و ماموریتی مافیاوار آغاز می‌شود، اما مسیر روایت سردرگم است، تمرکز ثابت ندارد و انرژی در میانه راه کاهش می‌یابد. همچنین، انتظار برای پرداخت فنی بالاتر – با توجه به حضور بازیگران شناخته‌شده و عوامل حرفه‌ای – نیز برآورده نشده است. مثلاً روایت نمی‌تواند به‌خوبی سکانس‌ها را به هم پیوند دهد یا موقعیت‌های کمدی را با ریتم مناسبی هدایت کند.

دیگر مورد، تدوین و ضرباهنگ اثر است؛  فیلم از لحاظ زمانی کوتاه است اما نه آنقدر که اصطلاحاً «رعایت صورت گرفته» باشد، بلکه زمان کوتاه‌تر تبدیل به افت در عمق شخصیت‌پردازی و تنش می‌شود. ضمناً، شوخی‌ها و موقعیت‌های طنز غالبا بر پایه ترندهای تکراری یا کلیشه‌ای فضاهای شبکه‌های اجتماعی ساخته شده‌اند و نه خلق موقعیتی تازه یا دراماتیک، که نشان می‌دهد در بخش فنی کمدی، اثر به تولید محتوا در سطح کم‌عمق تن داده است.

کمدی، ژانری است که نیازمند موقعیت‌پردازی دقیق، بازی بازیگران با چیدمان مناسب ابژه‌ها و دیالوگ‌های ضربه‌ای است؛ اما در «جزایر قناری» این عناصر کار را پیش نبرده‌اند. بسیاری از تماشاگران نوشته اند که در طول نمایش فیلم، حتی یک بار هم نتوانسته‌اند به درستی بخندند. یکی از دلایل اصلی این ناکامی، عدم وجود طنز موقعیتی و ساختاری قوی است؛ دیالوگ‌ها به‌طور کلی سطحی‌اند، شوخی‌ها اغلب به تقلید از محتواهای ویروسی شبکه‌های اجتماعی محدود شده‌اند و بازیگران هم در غیاب متن محکم فرصت بروز و سیر طنز واقعی را نیافته‌اند. علاوه بر این، تلفیق مؤلفه مافیایی و کمدی همحوزه به‌درستی انجام نشده است؛ ترکیب این دو ژانر نیازمند تعلیق، بازی با انتظار و تناقض است که اثر نتوانسته آن را خلق کند و نتیجه چیزی مابین «کمدی سبک» و «فیلم مافیایی» شده که هیچ‌کدام را کامل نیست.

همچنین، فاصله میان تبلیغات و واقعیت نیز باعث نارضایتی شده است؛ پُرآوازه بودن فیلم با عنوان جذاب اما محتوا و اجرا بسیار خام‌تر از آن چیزی‌ست که وعده داده شده بود. این امر نه تنها باعث کاهش اعتماد مخاطب می‌شود، بلکه ریسک بزرگتری برای ژانر کمدی و تولیدات بعدی پر می‌آورد.

در نتیجه، «جزایر قناری» با وجود امکانات اولیه و حضور بازیگران و عوامل فنی قابل، نتوانسته از نظر فنی و کمدی به سطح قابل قبولی برسد. اگرچه پروژه‌ای با پتانسیل بود، اما ضعف در فیلمنامه، ضعف در طرح طنز و ریتم، و سردرگمی ژانری آن را به فیلمی مبدل کرده که از مخاطب خود بازمی‌ماند. برای مخاطبانی که به دنبال کمدی مفرح و هوشمند هستند، این فیلم احتمالاً پاسخی نخواهد داشت.