پوشاک ایران در اوایل دوران قاجاریه

گلاره امیدی

لبخند سبز -ایل قاجار در قرن نهم ه. ق. جزو ترکان آناتولی بودند که بعد از تحولات دورة ترکمانان قراقویونلو و آق قویونلو، به شمال آذربایجان و منطقۀ قراباغ کوچ کرده اند. دوران قاجار، به عنوان نخستین دوران رویارویی نزدیک با غرب، دارای اهمیت است.

پوشاک ایران در دوران قاجار دو دورۀ جداگانه را طی می‌کند دورهای که هنوز ارتباطات با دولتهای خارجی توسعه نیافته بود و دوره ای دیگر که با آمدن تجار و سیاحان اروپایی به ایران و مسافرت ناصرالدین شاه به اروپا تحول چشمگیری در پوشاک به وجود آمد. این تغییر و تحول برای مردان عموماً در شلوارها و کلا هها و برای زنان در دامنها مشاهده می‌شود ایران با شکل گیری جنبش مشروطه و پیروزی آن در سال ١٢٨٥ شمسی، به یک مرحلۀ تازۀ اجتماعی وارد شد. آمدن تلگراف و دوربین عکاسی به ایران زمینه هایی مناسب برای آشنایی ایرانیان با شیوۀ زندگی مردمان اروپا به ویژه در زمینۀ پوشش و لباس را فراهم آورد.

پوشیدن کت‌های بلند تا پایین زانو یا کوتاه همراه با شلوار که پیش از آن کمتر استفاده می‌شد، در این دوره گسترش یافت. بانوان نیز به بهره‌گیری از دامن‌های کوتاه روی آوردند، درحالی‌که زنان در دورۀ قاجار با چادرهای کبود رنگ، نه سیاه، با روبنده بر چهره در اجتماع حضور می‌یافتند شلوارهای تنگ‌تر بارنگ سفید در این دوره رایج شد پوشیدن این شلوار با برآمدن پهلوی اول شتاب گرفت و سرانجام با دگرگونی جامعه و امکان ورود بانوان به اجتماع بدون بهره‌گیری از چادر و تنها با روسری، در دورۀ پهلوی اول رایج شد.

در دوران قاجاریه به دلیل سفر شاهان به اروپا تحول چشم گیری در لباس صورت می‌گیرد. مردان پیراهن سفید با شلوار آبی یا ارغوانی و سرخ بر تن میکردند. پیراهن طبقۀ کارگر آبی رنگ بود. زنان لباسهای الوان می‌پوشیدند. رنگ شلوار سفید بو د. گرو ههای اجتماعی رده پایین شلوار مشکی می‌پوشیدند. چادر آبی، قهو های و مشکی مرسوم بود.

این شمایی کلی از لباس های معمول مردم در دوره حکومت قاجار بود که بعداً به سمت سبکهای اروپایی در سالهای بعدی پیش رفتند البته اکثر مردم عادی همین پوشش را حفظ کردند و جوانان و افراد ثروتمند به سمت لباسهای غربی سوق پیدا کردند.